HALKA YOL GÖSTEREN ÖZGÜRLÜK “LIBERTY LEADING THE PEOPLE” – DELACROIX

Fransız İhtilalini çağrıştıran bu eser aslında bildiğimiz 1789 tarihli ihtilalin çok sonrasında 1830 yılındaki Temmuz Devrimi’ni (ikinci Fransız Devrimi olarak da adlandırılır) konu almaktadır. 1830’da ayaklanan Paris halkı Fransız Kralı X. Charles’ı devirip yerine kuzeni Louis-Philippe’in çıkmasını sağlamıştır.

Eserin odak noktasında ışıklı ve en dikkat çekici figür olan “Özgürlük” güçlü, gürbüz bir kadın olarak temsil edilmiştir. Elinde yer alan 3 renkli (Tricolour) Fransız bayrağı Fransız Devrimi’nin klasik simgesidir ve özgürlük, eşitlik ve kardeşlik kavramlarını temsil etmektedir. Diğer elinde yer alan bayonet tüfek ise direnişi ve başkaldırıyı simgeler. Başındaki Frig işi şapka yine Devrim döneminin en klasik sembollerinden biridir. Özgürlük, üzerindeki sarı renkli Klasik Yunan dönemi giysilerini andıran kıyafetle bir tanrıça gibi eserin tam ortasında yükselmektedir. Fakat, zarif hatlar yerine güçlü kuvvetli bir bedene sahip olan Özgürlük, açıkta kalan göğüsleri ve – alışılmadık şekilde – kıllarla kaplı koltuk altı ile klasik dönem tanrıça figürlerinden tamamen farklı bir imge oluşturmaktadır. Alegorik bir figür olmasına rağmen elindeki tüfek ve bayrakla tam da savaşın ortasında yer alır ve soyut kimliğinden sıyrılıp seyircinin gözünde diğer figürlerle tek bedene bürünür.

Özgürlük’ün üzerinde yükseldiği taş, moloz ve ölüler yığını eserin ön planında yer alır. Bu piramidal yığının hemen iki kenarında yer alan ölülerden soldaki yarı çıplak beden özgürlük ve sosyal eşitliğin korunması adına feda edilenleri simgelerken sağ kenardaki ölü asker ise yenik düşen despot X. Charles’ın hükümdarlığını temsil etmektedir. Her ikisinin de üzerinde kırmızı, beyaz ve mavi renklerin yer aldığını görebiliriz. Soldaki figürde ayaktaki çorabın mavisi, gömleğin beyazı ve üzerindeki kanın kırmızısının yine 3 renk bayrağı yansıttığı öne sürülmektedir. Aynı üç rengin sergilenmesi yığının üzerinde doğrulup Özgürlük’e bakan figürde de görülebilir.

Resimde yer alan diğer figürler halkın farklı sınıflarını simgeler. En soldaki beyaz gömlekli figür tipik bir fabrika işçisi görüntüsündedir. Beresi, elindeki süvari kılıcı, üzerindeki önlük ve denizci pantalonu sınıfının belirgin simgeleridir. Onun hemen yanında yer alan silindir şapkalı figür burjuvaziden bir katılımdır. Üzerindeki geniş pantalonu, ceketi, kırmızı renkli flanel kemeri ile şehirli bir görünüm çizmektedir. Bu figürü Delacroix’nın kendisini model alarak oluşturduğu düşünülmektedir.

Özgürlük’ün hemen sağında görünen genç, asi üniversiteli öğrencileri temsil etmektedir. Başındaki siyah kadife beresi öğrenciler tarafından giyilen başkaldırı simgesidir. Üzerinde açık renk bir fişeklik taşımakta ve elindeki silah ile ateş ederek savaş alanına atılmaktadır. Bu genç figürün Victor Hugo’nun Sefiller “Les Miserables” eserindeki Gavroche karakterinden esinlenerek oluşturulduğu bilinmektedir. Benzer şekilde resmin en solunda taşlara tutunarak tırmanan genç figür de yine bir öğrencidir. Figürlerin ardında yer alan kalabalığın da öğrencilerden oluşan bir çoğunluk olduğu çeşitli simgeler ile kendini göstermektedir. Bu şekilde halkın farklı sınıflarından figürleri eserde birleştirerek Delacroix, halkın büyük kesiminin devrimi desteklendiğini ve sınıf ayrımı göz edilmediğini göstermektedir.

Arka planda duman ve karmaşanın içinde görünen ünlü Notre Dame Katedrali olayın Paris’te geçtiğini vurgularken bir yandan da Victor Hugo’nun da kabul ettiği gibiözgürlük ve romantizm’i simgelemektedir. Fransız Devrimi’nin sonu ile birlikte Aydınlanma Çağı da sonlanmakta ve Romantizm dönemi başlamaktadır. Romantik dönemin en büyük ressamlarından olan Delacroix da bu eseri ile Romantizmin yükselişine işaret eder.

Özellikle Özgürlük figürü olmak üzere klasik betimlemeden çok uzak bir biçim içeren eser döneminde eleştirmenler tarafından beğenilmemiş ve alevlendirici politik mesajı sebebiyle görücüye çıkmasını takiben uzun süre sergilenmemek üzere bir kenara kaldırılmıştır. 33 yıl sonra sergilenmeye başlanan ve ancak 1874’te Louvre Müzesi’ne alınan eser günümüzde en önemli devrim ve savaş ikonlarından birine dönüşmüş ve  insanların belleklerinde Fransız Devrimi’ne dair en belirgin imge haline gelmiştir. Eserin yapımından tam 50 yıl sonra Fransızlar tarafından Birleşik Devletlere hediye edilen Özgürlük Anıtı “Statue of Liberty” Delacroix’nın Özgürlük figürününden esinlenerek üretilmiştir.

Konum: Louvre Müzesi “Musée du Louvre”, Paris
Tarih: 1830
Dönem: 19. Yüzyıl
Akım: Romantizm “Romanticism”