ACHERON KIYISINDA RUHLAR “SOULS ON THE BANKS OF ACHERON” – HIRÉMY-HIRSCHL

Macar ressam Adolf Hirémy-Hirschl’in çarpıcı görünümlü eseri konusunu Yunan Mitolojisi’nden alır. Yunan Mitolojisi’nin haberci tanrısı Hermes, Olimposlu tanrılardan biri ve Zeus’un oğludur (bknz. Merkür ve Argos “Mercury and Argos” – Velazquez & Juno Merkür’den Argos’un Gözlerini Alıyor “Juno Receiving the Eyes of Argus from Mercury” – Goltzius). Habercilerin, gezginlerin, tacirlerin ve hatiplerin koruyucusu olarak bilenen Hermes aynı zamanda da bir “ruh rehberi”dir. Kanatlı sandaletleri sayesinde tanrıların katından dünyaya ve ölüler diyarı olan Hades’e kolaylıkla seyahat edebilir. Bu yüzden de Hermes’in ölüleri son yolculuklarına uğurlamak için eşlik ettiğine inanılır.

Yunan Mitolojisi’nde yeryüzünden yeraltındaki ölüler diyarına (Hades) akan beş ırmaktan biri olan Acheron, ruhların Hades’in derinliklerine taşınmasını sağlar. Ruhlar Acheron üzerinde yer alan bir kayığa bindirilir ve kayıkçı Charon’un (bknz. Ölüler Adası “The Isle of the Dead” – Böcklin) eşliğinde ölüler diyarına doğru yol alır.

Eserde ressam bir grup ölü insanın ruhlarının Acheron kıyısında ölüler diyarına doğru yolculuklarına çıkmadan hemen önceki anını betimlemiştir. Soluk renkli tenleri ve kapalı gözleri ile dikkat çeken ölüler çeşitli biçimlerde tepkiler vermektedirler. Geriplandaki bazı yaşlı figürler ve önplandaki küçük çocuklar ölü olma durumunu kabullenmişçesine sakin ve durgundurlar. Tepki vermeden, kendi hallerinde görünen bu figürlere zıt biçimde genç ve erişkin diğer figürler hareket halindedirler. Korku, şüphe ve dehşet içindeki diğer figürlerden bazıları çığlıklar atarak haykırırken, büyük çoğunluğu bulundukların yerlerden uzanarak ortada yer alan bir figüre ulaşmaya çalışırlar: Hermes.

Ölülerin arasında bir kayaya dayanmış duran Hermes, canlı renkli teni ile dikkat çeker. Üzerindeki görkemli lacivert pelerin statüsünü vurgularken, başının çevresindeki ışıltılı hale vücudunu aydınlatır ve onu eserin odağı haline getirir. Elindeki yılanlı asası, ayaklarındaki kanatlı sandaletleri ve başındaki kanatlı şapkası bu figürün Hermes olduğunu seyirciye kanıtlar. Sarp kayalıklar, ölü ağaç dalları ve Acheron’un karanlık sularından oluşan bu kasvetli ortamda Hermes ışıldayan yegane figürdür ve duruşu ile tanrısal gücünü ortaya koyar.

Hermes, çevresinde haykıran ve ona kendilerini ölüler diyarına göndermemeleri için yalvaran tüm figürlere karşı kayıtsızdır. Nitekim Hermes’in görevi yalnızca bu ruhların yolculuklarında onlara rehberlik etmektir, onları serbest bırakmak ve yaşama döndürmek değil. Şapkasının altından kararlı ve güçlü görünen bakışı bir noktaya kilitlenmiştir: eserin solundaki kayığa. En solda ırmak üzerinde yol aldığı görülen kayığın içinde tek bir adam figürü görülür. Bir önceki seferinden dönen Charon, boşalttığı kayığını yeniden ruhlarla doldurmak üzere kıyıya doğru kürek çekmektedir.

Hirémy-Hirschl eserde figürlerin duygularına yoğunlaşan ve seyirciyle doğrudan temas kuran bir kompoziyon oluşturmuştur. Ruhların ve ortamın soğuk tonlardaki soluk ve karanlık renkleri ara ara dikkat çeken sarı ve camgöbeği mavisi kumaşların sıcak tonları ile dengelenmiş olsa da ortamda canlılık hissi yaratan tek şey Hermes’in teninin tonlarıdır.

Figürleri incelikle tasarlanmış pozlarla resmetmiş olan ressam onları idealize ederek yansıtmıştır. Eserde figürlerin vücutlarına, yüzlerine, doğa ögelerinin ayrıntılarına verilen önem ve pürüzsüz yüzey bitişi, Akademizm’in tipik özelliklerindendir.

19. Yüzyılın sonlarında Viyana’nın önde gelen ressamlarından Hirémy-Hirschl özellikle klasik mitoloji ve Roma tarihinden konular işleyen eserleri ile Akademik tarzın sağlam takipçilerinden biri olmuştur. Yüzyılın sonunda Gustav Klimt’in önderliğinde ortaya çıkan Viyana Sezesyonu (bknz. Adele Bloch-Bauer’in Portresi “The Portrait of Adele Bloch-Bauer” – Klimt) ve modernleşme hareketlerinin de etkisi ile gözden düşen akademik tarzla beraber Hirémy-Hirschl’in ünü de gittikçe azalmıştır.

Konum: Belvedere Galerisi “Österreichische Galerie Belvedere”, Viyana
Tarih: 1898
Dönem: 19. Yüzyıl
Alt Grup: Akademizm “Academic Art”