HAYAT “LA VIE” – PICASSO

Pablo Picasso’nun soluk mavi tonlarda resmedilmiş eseri Hayat “La Vie”, ressamın sanat hayatında Mavi Dönem “The Blue Period” olarak adlandırılan periyoda aittir. Picasso, 1901’den 1904’e kadar yaklaşık 3 yıl süren Mavi Dönem boyunca mavinin çeşitli tonlarını kullanarak toplumun dışlanmış ve fakir kesiminden insanları ve konuları hüzünlü, içedönük, hatta depresif görünümlü biçimde resmetmiştir. Sanat piyasasından fazla ilgi görmeyen Mavi Dönem eserleri Picasso’ya finansal sıkıntılar da yaratmıştır. Bu dönemin Picasso’nun yakın dostu ressam Casagemas’ın intiharı ile tetiklenmiş bunalımlı ruh halinin etkisiyle ortaya çıktığı bilinmektedir.

Barselona ve Madrid’de sanat eğitimi almış olan genç Picasso, yaşıtı sanat öğrencisi Casagemas ile tanışır ve yakın arkadaş olur. 1900 yılının yaz aylarında birlikte Paris’e taşınan ikili finansal sıkıntılar içinde Paris’te yeni sanatçılar olarak ayakta kalmaya çalışırlar. Çoğu zaman meteliksizdirler, ki Picasso Paris genelevlerine duvar resimleri yaparak karşılığında onlardan hizmet almaktadır. Picasso’nun cinsel aktifliğine rağmen iktidarsız olan Casagemas genelevlerden uzak durmaktadır. Buna rağmen Casagemas ressamlara modellik yapan Germaine isimli bir genç kıza aşık olur. Germaine Casagemas’ın ilgisini yanıtsız bırakır (zaten evli oluşu ve Casagemas’ın iktidarsızlığı bunda rol oynamış olabilir). Bunun üzerine kendini içki ve morfin kullanımına veren Casagemas yaşadığı bunalım içinde fiziksel ve ruhsal olarak Picasso’dan aldığı destekle hayatta kalmaktadır.

İspanya’ya birlikte seyahatleri sırasında Casagemas’ın gittikçe kötüleşen davranışlarından bunalan Picasso onunla yollarını ayırmak ister. Casagemas Paris’e geri döndükten sonra bir barda önce Germaine’i vurmaya çalışacak, daha sonra gözler önünde intihar edecektir. Dostunun bu son derece dehşet verici intiharı üzerine Picasso yasa bürünecek ve Casagemas’ın zor anında yanında olmadığı için kendini suçlayacaktır. Bu melankolik ruh hali ise etkisini Picasso’nun en güçlü olduğu alanda, sanatında gösterecektir. Picasso’nun yaşadığı umutsuzluk, hüzün ve duygusal karmaşa içinde bulunduğu tecrit hali ile de perçinlenip Mavi Dönem’i yaratacaktır.

Mavi Dönem’in tipik yansımalarından biri olan Hayat “La Vie” oldukça basit görünen figürlerine rağmen tam anlamıyla çözülemeyen bir bulmaca gibidir. Eserde genç aşık çift solda yer alırken sağda bir kadın kucağında bebeği ile onlara bakar biçimde görülür. Genç adama sarılmış olan kadının yüzündeki hüzünlü, düşünceli ifade adamda da benzer şekilde tekrarlanmıştır. Adamın sol elinin işaret parmağını sağdaki kadına doğru kaldırdığı görülür. Bu anlaşılması zor hareketin Rönesans ressamı Correggio’nun Bana Dokunma “Noli Ma Tangere” isimli eserinden ilham alınarak tasarlandığı düşünülür (Noli Ma Tangere açıklaması için bknz. Bana Dokunma “Noli Ma Tangere” – Fra Angelico). Figürlerin gerisinde iki ayrı tablo üst üste yer almaktadır. Üstteki eserde bir çiftin birbirine sarıldığı görülürken, alttakinde yalnız başına bir figür içine kapanmış oturmaktadır.

Bana Dokunma “Noli Me Tangere”- Correggio (1525 civarı)

Eserdeki sembolik anlam farklı biçimlerde yorumlanmaya müsaittir. Öncelikle, eser Picasso’nun gözünden Casagemas’ın hayatına dair bir yorum olarak düşünülebilir. Soldaki çift Casagemas ve Germaine’i aşıklar olarak idealize eder. Genç adam Casagemas’ın yüz hatlarına sahiptir ve kasığı beyaz bir örtü ile kapatılmıştır; bu da cinsel yetersizliğine bir vurgu olarak algılanabilir. Öte yandan Germaine genç adama hüzünlü biçimde sarılmıştır. Bu poz çiftin aralarındaki cinsel uçurumu ortaya koyduğu gibi Germaine’in suçluluk duygusunu yansıttığı da düşünülebilir; nitekim Picasso Paris’e döndükten sonra Germaine onun aşığı olmuştur. Sağdaki anne ve çocuk Casagemas’ın hiçbir zaman sahip olamayacağı ailenin bir sembolü olabilir, ki genç adam aşığına sarılırken bu aileyi işaret etmektedir ve Germaine bakışlarını kadından kaçırmaktadır. Geriplandaki tablolar da üstte Germaine tarafından teselli edilen Casagemas’ı, altta ise ruhsal sıkıntılar ile mücadele eden iki figürden birini göstermektedir.

Öte yandan eser Picasso’nun otobiyografik bir ifadesi olarak da görülebilir. Bu bakış açıısı ile genç adam figürü Picasso’yu ve kadın ise yine Germaine’i temsil ediyor olabilir. Picasso’nun annesi ve çocukluğunun temsili olan sağdaki figürler Picasso’nun “Bana Dokunma” ilhamlı işareti ile soldaki figürlerden ayrılır. 20’li yaşlarının başındaki ressam artık annesinden ayrılmıştır, bir yetişkindir ve ressam kimliği ile hayatını devam ettirmektedir. Geriplandaki eserleri ressamın güven dolu çocuk yıllarının geride kaldığını, artık annesi ve ailesi ile ayrı dünyalarda yaşadıklarını ve kendisinin hayatın zorlukları ile nasıl baş ettiğini – veya zorlandığını – yansıtır niteliktedir. Ressamın eserdeki uysal ve pasif duruşu geleceğe dair tedirgin olduğunu da düşündürebilir seyirciye. Oysa aslında tüm zamanların en büyük ressamlarından birine dönüşeceğini henüz kendisi de bilmemektedir.

Farklı yorumlamalara rağmen eserin sembolik içeriğini tam anlamıyla deşifre etmek mümkün değildir. Kim bilir, belki de Picasso bu eseri biraz muğlak, biraz gizemli bir halde bırakıp kimsenin tam anlamıyla çözemeyeceği bir enigma yaratmak istemiştir.

Konum: Cleveland Sanat Müzesi “Cleveland Museum of Art”, Cleveland
Tarih: 1903
Dönem: Modernizm
Alt Grup: Dışavurumculuk “Expressionism”