GÖSTERİŞLİ MUHABBET “THE GALLANT CONVERSATION” – TER BORCH

Hollandalı ressam Gerard Ter Borch’un 1654 tarihli eseri basit görünümüne rağmen oldukça karmaşık anlamlar taşıması sebebiyle günümüze kadar gizemini korumuştur.

Oldukça karanlık bir odada seyirciye sırtı dönük olarak duran bir genç kadın, hemen önünde oturan bir adam ve başka bir kadınla birlikte görülür. Genç kadının üzerindeki parlak gümüşi saten kumaştan yapılmış elbise eserin odak noktasıdır ve seyircinin tüm dikkatini üzerinde toplar. Kadına dönmüş konuşan adamın havaya kalkmış eli ile neye işaret ettiği tam olarak net değildir. Geriplanda görülen kırmızı örtülerle süslü yataktan dolayı ortamın bir yatak odası olduğu düşünülür.

Eserin 18. Yüzyıldaki bir Fransız baskı kopyasında ismi “Aile Nasihati (Parental Admonition)” olarak geçmiş ve eserde bir babanın genç kızını uyardığı ve nasihat verdiği düşünülmüştür. Bir kopyası da Almanya’da (Staatliche Museen, Berlin) olması sebebiyle ünlü Alman yazar Goethe tarafından da yorumlanmıştır. Goethe eserdeki figürlerin incelikli tavırlarından bahsederken, bir yandan da oturduğu yerden birşeyler izah eden genç kadının babasının onu nasıl da ölçülü ve sakince uyardığını açıklar. Genç kadının annesi ise bu uyarı/azarlama içinde çok da fazla yer almamak için sessizce oturmakta ve şarap kadehinden bir yudum almaktadır.

Bir aile resmi gibi görülen eser, resmin kopyalarından birinin yıllar sonra temizlendiğinde ortaya çıkan gerçek ile tüm anlamını yitirecek ve yepyeni bir bakış açısıyla yorumlanmasına sebep olacaktır. Yapılan temizlikte ortaya çıkan, resimdeki adamın parmakları arasında bir metal para tutuyor olmasıdır. Ortaya çıkan bu küçük metal para resmin tüm içeriğine yeniden ve şüpheyle bakılmasına neden olmuştur. Nitekim, aile içi bir sohbet gibi görülen bu eserde aslında paranın hiçbir yeri yoktur.

Bu noktada eserin aslında bir aile resmi değil, aksine bir genelev resmi olduğu düşünülmüştür. Genç kadının aslında bir fahişe olduğu ve içinde bulunduğu yatak odasında da aslında bir “muhabbet”in pazarlığının yapıldığı ortaya çıkmıştır. Bu gözle bakıldığında resimdeki diğer ayrıntılar da aslında taşımaları gereken anlamları taşır hale gelir. Örneğin anne görünümündeki yaşlı kadın aslında anne değil, genç kadını pazarlayandır, nitekim yanındaki adamla evli olmak için oldukça yaşlı görünmektedir. Adam ise genç kadının babası olamayacak kadar genç görünmektedir. Üstelik üzerindeki incelikli giysiler ve elindeki süslü şapkası askeri bir kostümün parçalarıdır. Yapılan pazarlıkta genç kadın kendini müşterisine sunmakta, müşteri ise arabulucu yaşlı kadınla pazarlığını yapıp ödeyeceği parayı göstermektedir.

Geriplandaki kırmızı örtüler içindeki yatak bir genelev odası atmosferi için oldukça uygundur. Genç kadının hemen solundaki kırmızı örtülü masa üzerinde ise bir mum, ayna, pudra, taraklar ve bir kurdele gibi makyaj ve süslenme ile ilgili eşyalar görünür. Bu ayrıntıların hepsi tahmin edilen bu yeni hikayenin içeriğine katkıda bulunan kanıtlardır. Resmin sağ kenarında görülen köpek dönem Hollanda ev hali resimlerinin çoğunda görülen köpek betimlemelerindendir. Fakat, bu köpek beklendiği gibi bakımlı bir spaniel türü değil, bakımsız ve adi bir sokak köpeğidir. Bu da bu genelev hikayesine işaret ediyor olabilir.

Öte yandan eserin aslında bu amaçla yapılmadığı ve genç kadına bir talip olarak eve gelen askerin kadın ve annesiyle görüşmesi olarak da yorumlanabileceği öngörülmüştür. Yaşlı kadın gerçekten genç kadının annesi olabilir, ve sessizce adamın kendini tanıtmasını dinliyor olabilir. Genç kadının incelikli giysisi kendini talibine güzel göstermek için özenle seçilmiş, masa üzerindeki güzellik malzemeleri ise yine kendine dikkat ettiğini gösterme amaçlı yerleştirilmiş olabilir. Aynı zamanda kadının dimdik gergin duruşu  durumun resmi bir atmosferde geçtiğini destekler. Tuhaf bir biçimde böyle resmi bir ortamın bir yatak odasında geçmesi beklenmez. Fakat, dönem Hollandası’nda büyük ve görkemli bir yatağa sahip olmanın bir zenginlik göstergesi olduğu bilinmekte ve insanların misafirlerini bu gösterişli yatağın bulunduğu havalı odada karşılıyor olması olasıdır.

Yine de ortaya çıkan metal paranın böyle bir resmi atmosferde ne işi olacağını düşünmek yersiz olmaz. Fakat bu bozuk para eserin birçok farklı verisyonunda (Rijksmuseum’daki dahil) ya görünmez, ya da silik veya üzeri kapatılmış gibidir. Bu yüzden eserin gerçekten bir para içerip içermediğini tam olarak belirtmek kolay değildir.

Bu durumda, eserdeki ayrıntılar Ter Borch’un bakış açısını ve anlamı tamamen seyirciye bırakmaya çalıştığını düşündürür. İncelikli ve çekici ayrıntılardan bir pazarlık hissi çıkarmaya çalışan bir seyirci, aynı zamanda bir taliple buluşma sahnesini de kolaylıkla görüyor olabilir.

Konum: Rijskmuseum, Amsterdam
Tarih: 1654 civarı
Dönem: Barok
Alt Grup: Felemenk Barok “Dutch Baroque”