İSA’NIN VAFTİZİ “THE BAPTISM OF CHRIST” – PIERO DELLA FRANCESCA
Hristiyanlık’taki vaftiz edilme geleneğinin kaynağını İsa’nın vaftizinden almış olsa da, vaftiz edilme İsa’nın bir mesih olarak tanınmasından önceki döneme aittir. İsa’nın uzak kuzeni olan Yahya “Vaftizci Yahya” adı ile anılmakta ve günahkarları Ürdün Nehri’nin sularında yıkayarak onları günahlarından arındırmaktadır. Vaftizci Yahya İsa Mesih’in gelişini İsa’nın ortaya çıkmasından çok önce de duyurmuştur zaten. İsa bir Mesih olarak kabul gördükten sonra Vaftizci Yahya’ya gelerek kendisini de Vaftiz etmesini ister. Vaftizci Yahya kendisinin de bir günahkar olduğunu ve günahsız İsa’yı vaftiz etme cüretini gösteremeyeceğini belirtse de İsa’nın isteği üzerine vaftiz gerçekleşir. İsa’nın neden vaftiz edildiği tam olarak bilinmese de bunun Yahya’nın kutsallığını ve vaftizin Tanrı tarafından onaylandığını göstermek amacıyla yapıldığı düşünülebilir.
Piero della Francesca’nın eserinde İsa’nın Vaftizci Yahya tarafından vaftiz edildiği an görülür. Eserin ortasından kıvrılarak geçen Ürdün Nehri’nin ortasında duran İsa bir kutsanma simgesi ile ellerini birleştirmiştir. Giysilerini çıkarmış olan İsa, tıpkı çarmıha geriliş sahnelerinde olduğu gibi ince beyaz bir kumaş parçası ile örtünmüştür yalnızca.
Sağ tarafta elindeki su dolu tası İsa’nın başından döken Vaftizci Yahya görülür. Vaftizci Yahya, eserlerde genelde saçı sakalı birbirine karışmış, eski giysiler ve hayvan postları içinde yabani ve bakımsız bir halde resmedilir. Bu Yahya’nın modern hayatı reddedip doğada bir münzevi yaşamı yaşıyor olmasının simgesidir.
İsa’nın hemen solunda renkli giysiler içinde üç melek görünür. Vaftiz tablolarının klasik ögelerinden olan bu melekler genelde İsa’nın çıkardığı giysilerini tutarlar; fakat bu eserde melekler vaftizi izler ve elele tutuşurken resmedilmişlerdir. Bu elele tutuşma Floransa Konseyi’nde Doğu ve Batı Kiliselerini birleştirmeye yönelik çabayı vurgulamak için yapılmış olabilir. Geriplanda renkli doğu işi kıyafetlerle resmedilmiş olan figürler Doğu Kilisesi’ni simgeliyor ve yine bu birleşmeye işaret ediyor olabilir.
İsa’nın başının tam üstünde yer alan beyaz güvercin Kutsal Ruh’tur ve Tanrı tarafından olayın kutsallığını göstermek için gökyüzünden gönderilmiştir. Yahya’nın arkasında bir başka adamın giysilerini çıkarıp vaftiz edilmeye hazırlandığı görülür. Bu da Yahya’nın düzenli olarak yaptığı vaftiz eylemine gönderme yapar.
Eserin geriplanı dönemin geleneğine uygun olarak ressamın yaşadığı bölgenin, Tiber Vadisi ve Toskana’nın manzarasıdır.
Güvercin, Yahya’nın eli ve İsa’nın bedeni düşey olarak aynı çizgide bulunur ve tam ortadan resmi ikiye ayırır. Bu şekilde ressam eserde bir çeşit denge ve simetri yaratmış olur. İsa’nın hemen solundaki ceviz ağacı ise Klasik Yunan dönemine öykünen Rönesans için son derece önemli olan Altın Oran’da resmi bölmektedir. Geometri ve oranlarla yakından ilgili olan Della Francesca, bu simetri çabasının yanısıra Yahya’nın aynı açıyla bükülmüş olan kolu ve bacağı ile de resme bir geometrik ahenk sağlamaya çalışmıştır.
Eserde ruhani bir kavramın resmedilmesine karşın mükemmel oranlarda ve gerçekçi biçimde resmedilmiş figürler esere güçlü bir gerçeklik hissi katar. Matematiksel kaygılarla tasarlanmış olmasına rağmen eser katı bir gerçekçilikten ötesini sunar. Eserin eşsiz geometrik tasarımı eserde bir uyum ve huzur dolu atmosfer yaratır ve bu dingilinlikle de seyircide bir manevi hissiyat oluşturur. Ressamın kullandığı ruhani simgeler de bu manevi güce katkıda bulunur. Eseri izleyen seyirci, eserin dingin ve huzur dolu atmosferinin etkisiyle İsa ile birlikte sanki kendisinin de arındığını hisseder.
Konum: Ulusal Galeri “National Gallery”, Londra
Tarih: 1440-1450
Dönem: Rönesans
Akım: Erken Rönesans “Early Renaissance”