MISIR’A KAÇIŞ “THE FLIGHT INTO EGYPT” – CARRACCI

İsa’nın hayatında önemli bir dönüm noktası olan Mısır’a kaçış, İsa, Meryem ve Meryem’in kocası Yusuf’un İsa’nın doğduğu şehir olan Beytüllahim’den “Bethelem” Mısır’a yolculuğunun hikayesidir. Roma İmparatorluğu sınırları içinde Yahudilerin yoğunlukla yaşadığı Judea bölgesinin yöneticisi olan Kral Herod, “Yahudilerin Kralı” olacak ve tahtını elinden alacak olan “Mesih”in doğduğunu öğrendikten sonra bölgede iki yaşından küçük olan tüm bebeklerin öldürülmesini emretmiştir (bknz. Masumların Katli “Massacre of the Innocents” – Rubens). Bazı kaynaklara göre Üç Bilge’nin (bknz. Bilgelerin Tapınması “Adoration of the Magi” – Perugino) ziyareti ile, bazı kaynaklara göre de bir melek aracılığı ile bu katliamdan haberdar olan Yusuf, eşi Meryem’i ve bebek İsa’yı da alarak Mısır’a doğru yola çıkmıştır. Mısır’ın stratejik olarak önemi Herod’un yetki sınırlarının dışında kalmasıdır, ki bu sayede İsa söz konusu katliamdan kurtulabilmiştir. Bu hikaye gerek kaçış yolculuğu, gerekse yolculuk sırasında dinlenme gibi çeşitli başlıklarda sanat tarihinde birçok esere konu olmuş ve ölümsüz eserlerin üretilmesini sağlamıştır (bknz. Kayalıklar Bakiresi “Virgin of the Rocks” – Leonardo da Vinci).

Barok dönemin İtalya’daki güçlü temsilcilerinden biri olan Carracci, konuyu tamamen farklı bir bakış açısından incelemiş ve dini figürleri vurgulayan bir kompozisyon yerine dönemin yükselen yeni değerlerinden biri olan “peyzaj”a eserinde yer vermeyi tercih etmiştir.

Bu özenle yaratılmış manzara resminde Carracci, Kutsal Aile’yi (İsa, Meryem ve Yusuf) resmin genelinde oldukça küçük bir boyuta indirgemiş ve tarihi olayın yerine manzarayı ön plana çıkarmıştır. Bu da Rönesans döneminin etkisinden kurtulan Barok döneme işaret eden önemli bir faktördür. İtalyan Barok sanatında bu durum son derece yeni olmasına rağmen aynı yöntem Kuzey Avrupa sanatında neredeyse bir yüzyıl önce Felemenk ressamlar tarafından uygulanmıştır.

Eserde ön planda başında hale ile görülen Meryem klasik betimleme ile (kırmızı elbise ve mavi-lacivert harmani) kucağında bebek İsa’yı taşırken resmedilmiştir. Hemen arkasından gelen yaşlı adam figürü Yusuf’tur (bknz. Meryem’in Evliliği “The Marriage of the Virgin” – Raffaello) ve yolculuk boyunca onlarla birlikte gelen eşeği yönlendirmektedir. Eserde kutsal ailenin yolculuğu diğer başka elemanların hareketleri ile de yansıtılmıştır. Sol arka plandaki deve kervanı, çobanın yönlendirdiği koyunlar, yine arka plandaki hareket halindeki inekler ve havada sürü halinde göç eden kuşlar tıpkı Kutsal Aile gibi yolculuk etmektedirler. Eserdeki tüm figürler (kayıkçı, çoban ve sürü, kervanı, arka plandaki atlı) Kutsal Aile’den bağımsız biçimde kendi yaşamlarına devam etmekte ve eserdeki doğallığa katkıda bulunmaktadır.

Kutsal Aile’nin varlığına rağmen eserin odak noktası manzaradır. İlk bakışta dikkati çeken Aile değil, tepenin üstünde konuşlanmış olan kale ve akan nehirdir. Ön plandaki figürler, nehir, tepe ve gökyüzü ile dört ayrı katmanda düzenlenmiş olan eser, yumuşak renk tonları ile sade ve huzur dolu bir atmosfer yaratır. Alçalıp yükselen tepeler ve nehir, kalede ve ufuk çizgisinde birleşerek resimde dikkati dini figürler yerine doğaya çekmektedir. Bu huzurlu ve idealize edilmiş manzara doğanın insan karşısındaki görkemini vurgular niteliktedir.

Eserin yarımay şeklinde tasarlanmış olmasının nedeni yerleştirileceği şapelin girişinin üzerinde yarımay şeklindeki boşluğa oturacak olmasındandır. Günümüzde eser yine orijinal konumunda, aynı sarayda (Doria Pamphilj Sarayı) yer almaktadır.

Konum: Doria Pamphilj Galerisi “Galleria Doria Pamphilj”, Roma
Tarih: 1604
Dönem: Barok
Akım: İtalyan Barok “Italian Baroque”