RINALDO VE ARMIDA “RINALDO AND ARMIDA” – VAN DYCK
Ünlü Hollandalı ressam Van Dyck’ın bu göz alıcı eseri konusunu İtalyan şair Tasso’nun Kudüs Alındı “Gerusalemme Liberata” isimli eserinde geçen bir kısımdan alır. Resim, heykel, opera gibi sanat dallarında eserlere ilham kaynağı olmuş Rinaldo ve Armida’nın hikayesi şöyledir: Rinaldo, Birinci Haçlı Seferleri sırasında Kudüs’ü ele geçirmek isteyen Hristiyanlar arasında yer alan önemli liderlerden biridir. Suriye’ye yaklaşan Haçlı Ordularını durdurmak isteyen Şam Kralı’nın elindeki en büyük kozu güzeller güzeli yeğeni Armida’dır. Güzelliğinin yanısıra Armida aynı zamanda bir cadıdır. Hristiyan kampına yollanan Armida şövalyeleri büyüleyip akıllarını çelmekle görevlendirilir. Rinaldo’yu da büyüleyip öldürmesi gerekirken ondan çok etkilenen Armida, Rinaldo’ya aşık olur. Onu kaçırıp büyülü bir bahçeye taşır ve büyülediği Rinaldo ile orada birlikte olmaya başlar. Daha sonra diğer şövalyeler tarafından kurtarılan Rinaldo Armida’yı terk etse de, hikayenin sonunda yeniden bir araya gelirler.
Van Dyck’ın eserinde Armida’nın Rinaldo’yu görüp aşık olduğu sahne resmedilmiştir. Metal zırhı ile şövalye görünümdeki Rinaldo bir ağacın dibinde uyuklamaktadır. Rinaldo’nun uyuyakalmasının sebebi resmin sol alt kısmında görünen su perisinin Armida’nın emri üzerine ona söylediği büyülü şarkıdır. Rinaldo’yu öldürmek için gelen Armida resimde ona çoktan aşık olmuş gözlerle bakmakta ve aşkının simgesi olarak Rinaldo’nun üzerine gül çelenkleri yerleştirmektedir.
Eserin ana figürü olan Armida savrulan kırmızı pelerini ile ilk bakışta dikkati çeker. Bu kırmızı pelerin aynı zamanda Armida’nın aşkını çağrıştırmaktadır. Armida’nın öne doğru eğilen bedeni ve kolları seyirciyi Rinaldo ve yanındaki küçük meleklere yönlendirir. Yukarı doğru ellerini açmış melek seyirciyi ağaca, oradan dallarına ve dallar da yine Armida’ya bakışları yöneltir. Sudan çıkan su perisi de Armida’nın yönünde eğilerek dikkati yine aynı ana figüre çekmektedir. Bu su perisinin elinde görülen kağıt parçası söylediği şarkının notalarını içerir. Bu notaların aynı zamanda Monteverdi tarafından bestelenmiş ve Van Dyck’ın eserinden bir yıl önce prömiyer yapmış – günümüzde kayıp olan – “Armida” operasına da gönderme yaptığı düşünülmektedir.
Resimde Armida, Rinaldo ve su perisi dışında ayrıca çocuk melekler bulunur. Bu sevimli meleklerden birkaçı Armida ve Rinaldo’nun çevresini sarmışken elindeki ok ve yay ile Cupid görünümündeki bir tanesi de gökyüzünde aşk okunu Armida ve Rinaldo’ya fırlatmak üzredir. Aşkın simgesi olan bu küçük melekler resmin aşıkane havasını pekiştirirken bir yandan da sevimli ve espritüel (Armida’nın ardında yer alan parmağını emen cupid ile) bir görünüm sergilerler.
Kahverengi tonları ile ünlü olan ve “Van Dyck Kahverengisi”ne ismini veren ünlü ressam, bu eserde ağırlıklı kullandığı kahverengi tonlarına mavi ve kırmızı gibi canlı renkleri de ekleyerek renklerle büyüleyici bir atmosfer oluşturmuştur. Van Dyck, renk kullanımları ile ünlü Geç Rönesans ressamı Tiziano’yu çağrıştırır (bknz. Bacchus ve Ariadne “Bacchus and Ariadne” – Tiziano). Bu özelliği ile bir Tiziano hayranı olan İngiltere Kralı I. Charles tarafından fark edilen Van Dyck, kralın saray ressamı olarak yıllarca çalışmış ve özellikle kraliyet ve soylu aile üyelerinin portrelerinin ressamı sıfatıyla sanat tarihinde yer almıştır.
Konum: Baltimore Sanat Müzesi “The Baltimore Museum of Art”, Baltimore
Tarih: 1629
Dönem: Barok
Akım: Flaman Barok “Flemish Baroque”