DANTE VE VIRGILIUS CEHENNEMDE “DANTE AND VIRGIL IN HELL” – BOUGUEREAU

Bouguereau, Fransız Romantik döneminin en önemli temsilcilerinden biridir. Eserlerinde genellikle hafif, aydınlık ve huzur dolu temaları kullanmış ve kadınlar, çocuklar, aşık çiftler ve mitolojik içerikli hikayeleri resmetmeyi seçmiştir. Oysa bu eserde romantik tarzından ve konu seçimlerinden oldukça farklı biçimde bambaşka bir tarzla seyirciye hitap etmeyi tercih etmiştir.

Bouguereau, 23 yaşında henüz sanat okulundan yeni çıkmış genç bir ressamken iki yıl üstüste (1848 & 1849) katıldığı yarışmalarda Roma Ödülü’nü “Prix de Rome” kazanamamıştı. Özellikle 1848’deki yarışma için sergilediği Ölüm Karşısında Eşitlik “Equality Before Death” isimli iddialı eseri çok ses getirmesine rağmen ödülü almasına yetmemişti. Bunun üzerine kazanamadığı yarışmaların intikamı için hırslanan Bouguereau, jüriyi ve seyircileri etkileyecek ve onları tamamen şok etkisi altına alacak sıradışı yeni bir eser planlamaktaydı.

Bouguereau’nun tablosu konusunu dönem romantiklerinin de pek keyif aldığı Dante Alighieri’nin meşhur İlahi Komedya “La Divina Commedia” isimli manzum eserinden almıştır. İtalyan edebiyatı ve İtalyan dilinin kurucusu sayılan Dante, İlahi Komedya’da Cehennem, Araf ve Cennet’te yedi gün sürecek bir gezintiye çıkarılışını anlatır. Bu gezinin Cehennem ve Araf kısımlarında kendisine ünlü Antik Yunan dönemi ozanı Virgilius rehberlik eder. Cehennem ve Araf’ın katlarını tek tek gezen Dante, cezaya çarptırılmış günahkarları görmektedir. Eserde görülen hikaye ise dokuz katlı Cehennem’in (bknz. Kıyamet Günü “The Last Judgement” – Michelangelo) en derinlerindeki sekizinci katında sahne alır. Sahtekarların ve ikiyüzlülerin cezalandırıldığı bu katta günahkarlar birbirlerine saldırmakta, dişleri ve tırnakları ile birbirlerini parçalarcasına kıyasıya bir mücadele içine girmektedirler.

Eserde Dante ve Virgilius’un tam bu günahkarlar topluluğunun yanında durup iki  kişinin kavgasına şahit oldukları an görülür. Bunlardan biri tanrıtanımaz bir simyacı olan Capocchio’dur. Capocchio’yu boynundan ısıran Gianni Schicchi ise ölü bir adamın kimliğine el koyup hile ile mirasına sahip olmuş biridir. Her iki adamın acımasızca mücadelesi seyircinin gözleri önündedir. Gianni Schicchi, Capocchio’yu kolundan ve belinden sıkıştırarak zaptetmiş ve bir yandan boynundan ısırırken, diğer yandan şiddetle tırnaklarını Capocchio’nun kaburgalarına geçirmiştir. Savunmasızca karşılık vermeye çalışan Capocchio ise olanca gücüyle Gianni Schicchi’nin saçından çekmektedir. Her iki adamın da nefret dolu yüzleri kasılmış vücutları ile birlikte seyirciye kavganın şiddetini aktarmakta yeterlidir.

Kavga eden figürlerin hemen arkasında yerde acı içinde yatan başka bir adam görünürken arkaplanı ise alevler içinde birbirine saldıran, üstüste yığılmış, bir insan grubu doldurmaktadır. Bütün bu insanların Cehennem’in bu katında ceza çekmeye mahkum edilmiş diğer sahtekar ve ikiyüzlüler oldukları anlaşılmaktadır. Bu manzaranın hemen üzerinde geniş kanatlarını açmış uçan bir cehennem zebanisi dikkat çeker.

Bütün bu karmaşanın içinde Dante ve Virgilius bir kenarda durmuş sessizce olanları izlemektedirler. Kırmızı renkli başlığı ve kırmızı giysisi ile Dante birçok resimde betimlendiği gibi Bouguereau’nun eserinde de aynı görünümde yer almaktadır. Yanındaki Virgilius’a korku ile sokulmaktadır. Kafasına takılı defne yapraklarından taç ile kimliğini belli eden Virgilius ise pelerininin bir kısmı ile ağzını örtmekte, bu mide bulandırıcı manzara karşısında yaşadığı iğrenme duygusunu ifade etmektedir.

Akademik akımın takipçilerinden biri olan Bouguereau, akımın kurallar ve öğretiler bütünü içinde yer alan düzenli yapısına sonuna kadar uymuştur. Akademizmin klasik güzellik ve sanatsal kusursuzluk üzerine yoğunlaşan idealleri ile birlikte tarihi ve soylu konuları temel alan stili, Bouguereau’nun eserlerinde açıkça görülür. Bu eserde de ressam ideallere sahip çıkmış ve insan bedeninin idealize güzelliğini ortaya koymuştur. Erkek bedeninin kas yapısını incelikle esere yansıtan ressam aynı zamanda Capocchio’nun geriye doğru son sınırına kadar bükülen beli ve Gianni Schicchi’nin öne doğru uzanmış boynu ile insan bedeninin kas yapısının sınırlarını zorlamakta, hatta neredeyse çarpıtma derecesine getirmektedir.

Öndeki iki figürü özel bir yoğun ışıkla aydınlatan Bouguereau, geri planda kullandığı koyu kahve ve kızıl tonlarının yoğunluğuna rağmen dikkati ilk bu iki figüre çekmeyi başarır. Bükülen beli resmin odağına oturtur; buradan takiple ısırılan boyna ve omuzlardan sonra Virgilius ve Dante figürlerine yöneltir seyirciyi. Ressam bu gerçekçi görüntü ile seyirciye dehşet verici bir cehennem deneyimi yaratırken bir yandan da idealize figürleri ile soylu bakış açısını yitirmediğini kanıtlar.

Konum: Orsay Müzesi “Musée d’Orsay”, Paris
Tarih: 1850
Dönem: 19. Yüzyıl
Akım: Akademizm “Academic Art”