YUDİT “JUDITH” – KLIMT

Yahudi dulu Yudit’in halkını Asurlu istilasından kurtarmak için Asur Generali Holofernes’i öldürmesi konusu sanat tarihinde birçok eserde işlenmiştir. Yudit’in baştan çıkarıp sarhoş ettikten sonra Holofernes’in kafasını kesip zafere ulaştığını daha önceden Caravaggio’nun eserinde de incelemiştik (bknz. Yudit Holofernes’in Kafasını Keserken “Judith Beheading Holofernes” – Caravaggio).

Caravaggio’dan önce ve sonra da uzun yıllar boyunca işlenmiş olan Yudit ve Holofernes konusu hep benzer özellikler göstermiştir. Erdem sahibi bir kadın olan Yudit, bir kahraman niteliği taşıyarak halkını kurtarmak adına kendini riske atmış ve sonunda başarıya ulaşmıştır. Oysa Klimt’in döneminde kadının toplum içinde değişen ve gelişen rolünün de etkisiyle baştan çıkaran güçlü kadın “femme fatale” imgesi zihinlerde yer etmiştir. Klimt de bu eserde Yudit’i mağdur fakat kahramanlık yapan bir kadın yerine, yaptığı eylemden keyif alan, cezbedici, baştan çıkarıcı ve tatmin olmuş bir kadına dönüştürmüştür.

Yudit’in güzel yüzü seyirciye doyuma ulaşmış bir eda ile bakmaktadır. Kalkmış kaşları, baygın bakışları ve yarı aralanmış dudakları yüzündeki keyif ifadesine katkıda bulunur. Caravaggio’nun Yudit’i tedirgin ve çekingen iken Klimt’in Yudit’i elinde tuttuğu kesik baştan dolayı huzur içindedir, mağrurdur.

Yudit’in baştan çıkarıcı duruşuna ek olarak tek göğsünü açıkta bırakan transparan giysi, üzerindeki altın rengi işlemeler ve takılar ile eserin erotik havasına katkıda bulunur ve Yudit’in kışkırtıcı ruh halini öne çıkarır. Elindeki Holofernes’in kafası ise kapalı gözleri ve solgun, durgun duruşu ile sanki hikayede güçlü ve suçlu olan taraf değil de aslında cinayete kurban gitmiş masum taraf gibidir. İki karakter arasındaki bu rol değişiminden dolayı çoğu zaman Klimt’in Yudit’i aslında Salome* ile, Holofernes ise Vaftizci Yahya “John the Baptist”* ile özdeşleştirilir.

Yudit’in resimdeki göz alıcı, günaha teşvik edici “femme fatale” duruşunu dikkate alarak resimdeki diğer sembolleri de açıklamak mümkündür. Arka planda yer alan ağaçtaki elma şeklindeki meyveler İlk Günah’a ve kadının günaha sevk eden yönüne işaret ederken arka planda pullarla kaplı izlenimi veren desenin de yine günaha sebep olan yılanın derisini simgelediği düşünülmektedir (bknz. İlk Günah ve Cennetten Kovuluş “The Fall of Man and Expulsion from Heaven” – Michelangelo).

Eser, tıpkı Öpücük “The Kiss” gibi Klimt’in “Altın Dönem”ine ait olup altın yaprakları kullanılarak renklendirilmiştir.

Notlar:
* Salome: Yahudi Hükümdarı Herod’un üvey kızıdır. Annesi Herodias’ın isteği üzerine üvey babası için baştan çıkarıcı erotik bir dans yaparak ondan bir dileğini gerçekleştirmesi konusunda söz almıştır. Bu söze karşılık da Vaftizci Yahya’nın kafasını kestirtmiştir.
* Vaftizci Yahya “John the Baptist”: İsa’dan hemen önceki peygamber, İsa’dan önce ve sonrasında büyük etki yaratan bir dini figürdür. Herodias’ın Herod ile evliliğinin yasal olmadığını iddia ettiği için Herodias’ın nefretini kazanmıştır, bu da öldürülmesine sebep olmuştur.

Konum: Belvedere Galerisi “Österreichische Galerie Belvedere”, Viyana
Tarih: 1901
Dönem: Modernizm
Akım: Art Nouveau